Şəkərli diabet nədir?
Şəkərli diabet insulin ifrazının, insulin təsirinin və ya hər ikisinin pozulması nəticəsində yaranan, qan şəkərinin yüksəlməsi (hiperqlisemiya) ilə xarakterizə olunan xroniki metabolik xəstəlikdir.
Şəkərli diabetin əlamətləri hansılardır?
- Güclü susuzluq;
- Tez-tez və bol sidiyə getmə;
- Çəki itkisi;
- Sidik yollarında infeksiyalar;
- Bulanıq görmə;
- Qaşınma və dəridə quruluq;
- Yorğunluq və zəiflik hissi;
- Ayaqlarda keyimə və qarışqa gəzmə hissi.
Kimlər şəkərli diabet üçün risk altındadır?
- Ailəsində şəkər xəstəliyi olan şəxslər, xüsusilə birinci dərəcəli qohumlar;
- Ürək-damar xəstəlikləri olan şəxslər;
- 4 kq və ya daha ağır körpə dünyaya gətirən qadınlar;
- Hamiləlik zamanı gestasional diabet keçirmiş qadınlar;
- Yumurtalıqların polikistozu sindromu olan qadınlar;
- 45 yaşdan yuxarı insanlar.
Şəkərli diabetin əsas tipləri hansılardır?
- Tip 1 diabet (insulindən asılı olan diabet):
Adətən 5-20 yaş arasında rast gəlinir. Mədəaltı vəzin insulin istehsal edən hüceyrələri zədələndiyi üçün orqanizm ya heç insulin ifraz etmir, ya da çox az miqdarda istehsal edir. Bu halda qandakı şəkər sərf olunmur və səviyyəsi artır. Tip 1 diabetin əlamətləri qəfil başlayır. Xəstələr mütləq insulin müalicəsinə ehtiyac duyurlar. - Tip 2 diabet (insulindən asılı olmayan diabet):
Əsasən 35 yaşdan yuxarı, artıq çəkili və az hərəkət edən insanlarda rast gəlinir. Bu tipdə başlanğıcda orqanizm insulin ifraz edir, lakin hüceyrələr insulini düzgün istifadə edə bilmir. Müalicənin ilk mərhələsində aktiv həyat tərzi, pəhriz və antidiabetik dərmanlar tətbiq edilir. Zamanla mədəaltı vəzin funksiyası zəiflədiyi üçün insulin terapiyası tələb oluna bilər. - Gestasional diabet (hamiləlik diabeti):
Hamiləlik zamanı hormonal dəyişikliklərə bağlı olaraq yaranan diabetdir. Bu xəstəlik adətən hamiləliyin ikinci yarısında başlayır və doğuşdan sonra qan şəkəri normallaşa bilər. Hamiləlik zamanı antidiabetik dərmanlardan istifadə edilməz, lazım gəldikdə insulin tətbiq olunur. Hamiləlik diabeti keçirən qadınların 40-60%-ində sonradan Tip 2 diabet inkişaf edə bilər.
Müalicə və diaqnoz:
Diaqnoz üçün qan analizləri aparılır. Hamilə qadınlar üçün isə 24-28 həftələrdə oral glükoza toleranlıq testi tövsiyə edilir. Risk qrupunda olan hamilələrdə bu test daha erkən edilməlidir.